Kushtetuta e Kosovës në alfabetin e Elbasanit

(Kthy në alfabetin e Elbasanit me propozimin dhe ndihmën e Plator Gashit)

𐔏𐔟𐔜𐔝𐔇𐔝𐔟𐔝𐔀 𐔇 𐔙𐔇𐔗𐔟𐔁𐔐𐔍𐔏𐔈𐔛 𐔛𐔈 𐔏𐔖𐔛𐔖𐔠𐔈𐔛

(𐔜𐔉𐔀𐔎𐔈𐔛𐔍𐔒: 𐔏𐔢 𐔠𐔇𐔙𐔛𐔍𐔖𐔓 𐔍 𐔏𐔖𐔓𐔛𐔖𐔐𐔍𐔄𐔟𐔀𐔙 𐔓𐔟𐔏 𐔈𐔜𐔝𐔈 𐔁𐔖𐔝𐔍𐔒 𐔣𐔢𐔙𐔝𐔀𐔙. 𐔓𐔟𐔏 𐔒𐔁𐔀𐔎𐔒𐔈 𐔗𐔈𐔙𐔋𐔇𐔋𐔈𐔛𐔍 𐔗𐔈𐔙 𐔊𐔀𐔁𐔍𐔒𐔇𐔝 𐔘𐔈 𐔒𐔟𐔓𐔄 𐔝𐔈 𐔏𐔇𐔝𐔈.)

Letër e gjatë feministe

Shkrimtarja senegaleze Mariama Bâ (1929–1981) mbahet mend për romanin e shkurtë Une si longue lettre. Ata që s’e dijnë fran­gjishten mujnë me lypë përkthimin ang­lisht So Long a Letter.

Këtë vepër feministe ma kujtoi ky dorëshkrim që e …

Ditëlindja e shkrimtarit

Ky âsht shkrimtari e dijetari ynë Martin Camaj, tok me kryetarin e Dardanisë, Ibrahim Rugova.

U lé më 21 korrik 1925, në Temal, në Malësí të Dukagjinit. Vdiq në dhé të huej, syrgjyn, si shum ata atdhetarë që guxuen me …

po du me t’thanë

Plator Gashi (foto: Qendra Multimedia, 2019)

po du me t’thanë
qi m’ke idhnu,
edhe në faqet e mbrendshme të kapakëve të syve
po m’diftohesh me shkumë rreth goje
tu e tajit vnerin e pathanë, po dyfish të randë.

dil ec pak, nëpër tragat e shputave tona…

Obituar: Shkrimtari i Verores

Mësova vonë se paska vdekë shkrimtari Rexhep Ho­xha — i lemë në Gja­kovë 90 vjet ma parë, dhe i përjetësuem ndër dekada me punën për fëmijët si letrar, re­dak­tor në radio e gazetë, dhe mësimdhanës në shkollë pedagogjike.

Në Dardani …

Je ti gjithmonë moj…

Prishtina e Furtunës

Ti m’i ke pa lotët e t’qeshunat
m’ke përcjellë nëpër ditë të mira e të këqija,
m’ke ba qull e m’ke tha mandej
krejt vetë…

Ti m’ke pranu n’gji tandin
atëherë kur kurrkush s’më ka dashtë
as kurrkush s’më ka …

vjersha germëvogla

Platori tue pi çaj rusi (2019)

1.

shtritë mbi rê përloshun rri
shkas teposhtë e mrenda hi,
bahem lot i gjelpt e’i’randë
çahem n’tokë pa’e vra kërkand.

diell qershori m’çon në kambë
m’dhizen sytë si poçi n’llambë,
fluturimthi shkoj përpjetë
bahem rê me tjetër jetë.

tash …

Syla i motit tonë

Muzg i vranët në Prishtinë (nga Plator Gashi, 2019)
«Sylë Tahirsyla tregon se kur do të bjerë shi» pa pritë m’pllakosën frikë, ankth, e mërzi, mi se s’un shoh as fusha, dete e male po tash as bukurinë e kaltër vertikale. do i bijnë murit me krye, e do…

Ti e Prishtina

Hyjnesha në fron (Merita Koçi, 2015)

Ecshe rrugës si sorkadhe
me nxitim qandej kah Qafa
e qafa jote hije bante
gjithandej kah qitshe hapa

Mbi Kurriz seç më mahniti
beli yt nyjë n’sahat zalli
tue e kthy kryet kah shpina jote
Ora n’urë krahët i ndali…

Haki Pijani

Emrin e kishte Haki, ndërsa i gjithë qyteti e thërriste Haki Pijani. Kudo që ecte, ec­te me birrë në dorë. Ku­do që rrinte, i rrinte një birrë përballë.

Kur ulej, zakonisht para hyrjes së banesës, gjithnjë e vendoste bi­rrën në …

Titullin le t’ia vë redaksia

Nëntitull: Tri vjersha të janara (medemek, të shkrume në janar)

1. Titullin le t’ia vë[rë] redaksia

Veç botomna kët shkrim
ju lutem, aman
Edhe mos qoftë i përbijshëm
jepni dritë, ju baj rixha

Në daçi, shtonie bashkautor (të dytë)
punëtorin …

Letër Serbisë

E dashur Serbi,

Çfarë i bëre Ukshin Hotit?

Në ç’vend prehet ai? Ç’i bëre trupit të tij?

A të kujtohen sytë e tij prej filozofi të lashtë dhe hunda e tij shkabë?

Ç’të tha ty në çastet derisa po vdiste?…

Loçkë

Gjeth i vyshkun (nga Ulleo)

Kjo asht poema e mbramë që shkruj për ty,
copëndjenja e fundit që e qes në letër…

Shtatë dromca nga mjeshtrit e penës

Shkrim dore (foto nga Cocoparisiene)

Qe, përkthyer shqip, ca poezi e tekste të autorëve të mëdhenj nga kohë e vende të ndryshme të botës. Nisim me vjershën «I paepur», që më së shumti e donte Nelson Mandela, vijojmë me poetë si Blake, Angelou e Rumi, …

Mirëmjes

Nisa ditën si njâ ma mirë
me bukë nore e nji tas hirrë
nji copë djathë sjellë prej Postribe
nji qepë të re e dy ve bibe

Puna e mbarë më shkoftë si bletës
pa u ngushtue i urova vetes…

Si më përjashtuan nga Partia

Përurimi i hekurudhës Tiranë–Durrës

Kaluan vite prej se kish rënë komunizmi. Të rinjtë që kishin ikur nga Shqipëria tashmë kishin rregulluar letrat. Dhe ca kishin kursyer aq para dhe kishin mbledhur aq mall sa të ktheheshin në shtëpitë e tyre, të paktën për të …

Ku asht shpia?

Sa herë kthehem e lypi shpinë
kurrë s’e di ku asht,
a asht lokali i mahallës ku m’presin shokët?
marketi ku shitësi më pyt gjithmonë, «edhe sa vjet p’e kryn mo atë shkollë?»
banesa e nanës n’ballkon të cilës kam …

Tri dëshirat e mia

Andërroj se nji ditë kam me e gjetë llambën e Alla­di­nit, me e shpë­tu xhindin e ngu­juem mbre­n­da, dhe me e lutë të m’i plo­tësojë tri dëshira. I kam me­n­du cilat me ia lypë nga­herë. Dy të parat i kam …

Delet, muzika, racizmi

Kosova e ka shti kangën popullore «Dy dele, 300 pare» në libra të klasës së parë. Dhe koso­va­rët nuk po mujnë me e kapërdi këte.

Por nuk na dëftoi kush pa u nxehë e pa sha pse nxanësat nuk ban …

«Atdheu» i Fatos Arapit

Atdheu është dhimbje, është dhimbje.
Një prill i pikëlluar në shpirt.
Atdheu është kryqi, është kryqi.
E mban – dhe të mban ty — në shpirt.

Atdheu është toka e premtuar.
Ti shkel si një zot dhe s’e ke ndën …

«Iku sysh», vjersha e vdekjes

«Gone From My Sight» mendohet të jetë shkru nga pastori amerikan Luther F. Beecher (1813–1903), ndonëse shpesh i mvishet shkrimtarit, veprimtarit, e diplomatit Henry van Dyke Jr. (1852–1933). Recitohet në varrime e tubime përkujtimore.

Rri pa lëvizur në bregdet.
Anija …

Krejt rrafsh

Prishtina âsht gropa-gropa. Por krejt rrafsh ta bâj­shin. Ti fol çka të dush, ata veç «po, po» dijshin. Pleqt, plakat, bu­rrat, gratë, katun­darët, qyte­tarët, zibi­dijtë, funk­sionerat…

Nejse, jo bash krejt! Ka pasë për­ja­sh­­time. Na shoq­nia e ngu­shtë, si të rij …

«Nëse…» e Rudyard Kiplingut

Rudyard Kipling (1865–1936) qe poet e shkrimtar anglez lindë e rritë në Indi. Fitoi çmimin Nobel për Letërsi më 1907. Qe shqip vjersha e famshme e tij, «If—»:

Nëse mund të rrish i qetë kur të gjithë rreth teje
Kanë …

Rexhë mërgimtari

Njimê e ki s’ke ni për Rexhën a? S’po rrin me mu. Se unë e për­meni shpesh. Bile edhe rrij me tô shpesh. E me pas nêjtë ti me mu, ô m’short e kishe ngjoftë edhe atâ… Po de! Se …

Nji vjershë du…

Nji vjershë du me ta qëndisë
|     për m’i ndreqë puntë me ty
|     por s’po dij as qysh m’ia nisë
|     e le ma qysh m’e kry   •

Se kur shkrun a thu najsen
|     duhet me kallxu
|     …

Përkrah si nejtë, Procrastinate

Kur të zen nji gjumë mbasdite
kotesh në karrikë si plak
e sakaq, ndërkaq, qëkaq
të bjen ndërmend, nëpër rradakë
që të kanë mbetë sende pa bå
që të kanë ngelë punë pa kry
që të kanë ngecë çashtje pa …

Vjershë, shiir e poezi

Lujna, kcejna, e vallzojna
lajna, fshijna, e pastrojna
furça, çetka, e brusha n’dorë
sevdá, dashní, lubav, amor

Në dyqan, dugajë, shitore
plot klientë, konsumatore
myshterij e blersa vet
m’iu shërby, m’iu bâ hyzmet

Qaq knaqsí, ma fort lezet
zoti gazdë …

Agoni i pilarës

(tregim i shkurtë)

Zoja Antonetë, myshterikja jeme e rregullt – veç e jemja ka qenë – më do­ket sa pat dalë në pe­n­sion. Por ka qenë damë. I thoj­shin cërna­gorkë, ndo­nëse ish kroate e Tivarit… a ndo­shta edhe shqip­tarkë, çka …

Në nji foto të vjetër

Unë e Ben Dida (2008)

Unë e Bendida, n’lule të rinisë
me gishta përpjetë, n’kërkim të lirisë
pak nër blic t’shkrepun
prej dostit syretxhí
pak nën dritë të Hanës
që rrezojke përmí
por shum të pakalitun
në shtigje t’gjuetisë
n’nji rrugë t’lagjes Dardania
n’Prishtinë …

Shota e Bahrija

(përshtatje e kangës amerikane bluz «Betty an’ Dupree» e messhek. XX)

Mlidhnu rrotull shokë,
t’ju kallxoj për Bacin Bahri
Mlidhnu rrotull shokë,
t’ju kallxoj për Bacin Bahri
Edhe dashnoren e tijna,
në vjetin 1901

Shotë emnin e kish,
nji peslirsh …

Tekst kange: «Ti je moj dardane»

Moj e vogël në lendinë: Dije, moj tarnanane
(kangë shkodrane, me përshtatje të vogël)

Moj e vogël, dushe, moj në lendinë
hajde moj, në lendinë
Bishtalecat, vashe, moj lshu mbi shpinë
hajde sa bukur të rrijnë

Ti je moj dardane

Neutral ndaj statusit

Nji dost të moçëm e pashë,
e pyeta, “A po më njeh?”
“Eh, unë jam neutrallno.
A nuk je kah e sheh?”

Shkova deri në bankë,
me kqyrë për kredi:
përgjigjja neutrallno
për kerr e për shpi.

Dhe me gazdën …

Habanera e Carmenit

Arie «L’amour est un oiseau rebelle» (Dashuria është zok rreban), e njohur shkurt si Habanera, nga opera Carmen (1875) e Georges Bizetsë:

Dashuria është zok rreban
që askush s’mund ta zbusë dot,
kot e ke po e ftove pranë,
do …

Nji trohë shqip nga Qemanxhiu mbi çati

Fiddler on the RoofQemanxhiu mbi çati ose Violinisti mbi kulm — asht nji nga mjuziklet ma të famshme të teatrit amerikan Broadway. Nji dramë e hatashme që gërsheton humorin, kulturën, dhe historitë e dhimbshme njerëzore, Qemanxhiu përshkrun përpjekjet …

Pritësi në theknajë

Pak vepra në historinë e letërsisë kanë mujtë me pasë fatin e romanit The Catcher in the Rye, i autorit Jerome David Salinger (Selinxhër).

Salingeri u lind në Niujork me 1919. I biri i nji tregtari të kamun djathnash, …

Vdekja e nji artisti

Nadje. S’ka nji orë që jam zgjue e nxitimthi po i kaloj rrugicat pothuej të zbrazëta të qytetit ende të fjetun. Jam nisë drejt zemrës së tij, i sigurt tue qenë se quhem Omar. Era, bash njajo çika e përdalë …

Ditëlindja e Shkrelit

Me 10 shkurt 1938, në Shkrel të Rugovës, leu poeti Azem Shkreli. Për poetë si Shkreli duhet kujtue vetëm datëlindja, sepse shkrimtarë të tillë nuk vdesin kurrë…

Qe një poezi nga Azem Shkreli:

Çka mësova unë

(kangë gegnisht)

Me u

Urimet e Harushës

Kët të hanë, më 8 shkurt 2016, i bjen Viti i Ri Kinez. Ta kremtojmë me vargjet e Mark Krasniqit:

Harusha e unshme
n’telegram t’vet
bletën e vogël
e përshëndet:

«Ditën e natën po e kaloj n’gjum
n’kët shpellë të

Gegnishtja, grue në havale

Gegnishtja, shaje e nàle,
bâ si grue n havale.
E ngrata, vyshkë e thá,
ká t drejta, qysh nuk ká?
Ká t drejtë me vênue,
kush pa e trazue:
safish pênin për t kepë;
sa trash brumin për petë;
me …

Uflla pa pare…

Uflla pa pare má e omël se sheçeri

(Prizren)

Ballkanarhiv, Forzsetzung des Jachresberichtes des Instituts für rumanische Sprache, Band I, 1925, Band II, 1926, Leipzig, Herausgegeben von Prof Dr Gustav Weigand. Marrë nga ‘Diturija’ 1926.…

Dorëshkrime shqip me germa arabe

Një artikull shumë interesant i Lumo Skëndos për dorëshkrimet shqipe me germa të osmanishtes të shkrueme prej Hafëz Ali Ulqinakut. Dorëshkrimi i parë ka 191 faqe, dorëshkrimi i dytë ka 435 faqe dhe dorëshkrimi i tretë ka 133 faqe. Afërsisht, …

Déjà vu…

Dikush kishte postu në Facebook nji foto të nji fëmije që lexonte libra ulun në trotuar para peshores. E kundrova gjatë atë foto, dhe m’u duk se u ktheva mbrapa në kohë, në fëmijëninë teme! Pashë veten teme në atë …

Dembelat e Dyseldorfit

Ç’asht e vërteta, edhe gjermanët e kan përsosë artin e përtacisë! Në nji kangë folklorike allemane, grueja e lut burrin me nxjerrë do ujë prej bunari. Por burri dembel ia “dëshmon” se asht teorikisht e pamundshme.

Shqip titulli “Ein Loch …

S’un e kqyra ma shum

Sa fillova me kqyrë filmin Luftëtari i Math i Shqi­përisë: Skën­derbeu, të ri­mje­sh­t­ruem dhe ri­dubluem shqip. Pata ndigjue që jan tue punue në te. Dhe e prit­sha m’e pa! Por s’mujta me e durue për ma shum se …

Flamuri shqiptar në vepra të Rilindjes Evropiane

Këto ditë, Muzeu Metropolitan në New York po bën një ekspozitë të rrallë me veprat e artistit flamand Pieter Coecke van Aelst (1502–1550). Ngjarje e madhe në botën e arteve figurative kjo, sepse janë shfaqur nëntëmbëdhjetë tapete të famshme dhe …

Ne qyqarët

ne qyqarët jemi ata që mbijetojmë
kur trimat të kenë vdekur
është ligj i natyrës ky
trimat e flijojnë jetën vullnetarisht
për fjalë të mëdha
reforma ndryshime revolucione demokraci
ata e japin jetën për fëmijët tanë
por të vetët i …

Të martuem me grue

Mbasi ka pase hi Partia, n’gjykatë n’Baram Curr, pe dvetke gjykatësi nji malsor qe e kishin pru t’pandehun:

— Sa vjeç je?
— A ùn â? — i thotë Malsori.
— Jo, une! — ia pret tanë ironi gjykatësi.
— …

Unë si kalorës — I As a Knight

(English below)

Unë si kalorës

1.
Herё unё kalurova,
Herё kali kaluroi mbi mue,
Nё rrugё pёr nё Madrid,
Pёr nё Madrid, pёr nё Madrid,
Deri nё Madrid.

Nё njё kiosk, oh nё nji kiosk
Shitnin hamburgerё,
Shitnin hamburgerё,
Dhe …

Pa mejtë shiu

Qetësia e shkoqun prej zhumhurit të shiut përhapet, me nji kreshendo monotonie të hintë, nëpër rrugën që vështroj. Po flej i zgjuem, ndalë ndanë dritares, në të cilën pështetem si gjithkund. I kërkoj në mue ndijet që kam para kësaj …

Gëzimologji…

Unë e di veten që kam rënë në dashuri
kur nis e sajoj fjalë krejt të reja, të pafolura më parë

gëzimologji pasionizim afshografi
epshifikim hypozjarmi pikëllonjë dashurnajë

të them gjëra si “ke trup aq të përqafueshëm”
apo “e dashur, …

Letra dashurie

LETRA DASHURIE 1 – qasja mobile

ej shum brre mpelqen qysh shkrun diqysh kisha dasht me taku a vjen ndojher nkosov ti ta ha zemrb se pot shkrj pre mobolit

LETRA DASHURIE 2 – qasja përmes fëmijëve

xshndetje jam jne …

Humor me Ballkanin: Macedonia vs. Albania

Një mik ma dërgoi një skeç për Ballkanin. Një maqedon në njërën anë të rrugës dhe një shqiptar matajnë kanë secili restorante me kuzhinën e vendit të vet. Dallimet nuk janë dhe aq të mëdha. Por mosdurimi ndaj njëri-tjetrit bën …

Buk Çällenxh (Book Challenge)

Të gjith’ atyne që më kanë sfidue me i radhitë 10 librat ma të dashtun: ju rrittë ndera! Sfiduesit dhe të sfiduemit e mij i kam përmendë me emën në Facebook. Kurse këtu vetëm po i rendis – jo me …

Qepoji Musë detit

Musë, qepoj’ detit
‘daje m’dysh, me nji t’rame
çilma udhën t’dal matanë
‘daje Mustafë detin
prej Tivari n’Bari
çaje anpëranë

Qepoj’ fort, de t’tremet
ujtë peshë – përpjetë le t’shkojën
e pritm’ se qanej po vij
kerrit n’daç ti grahmi…

«jam i vdekun» nga Orhan Pamuk

Qe shqip nji copëz romani nga Orhan Pamuk. Benim Adım Kırmızı, që turqisht domethënë “Emnin e kam Kuq,” u botua për herë të parë më 1998. Në gjuhën tonë doli me titullin Unë jam e kuqja më 2006, vitin që …

Pessoa, «Asht katër e natës»

Sahati që asht andej përmbrapa, në shpinë e braktisun, mbasi të tanë po flejnë, lëshon ngadaldalë tingullin e qartë të katërfishtë t’orës katër të natës. S’kam fjetë ende, as shpresoj me fjetë. Pa pasë gja me ma tërheqë vëmendjen që …

Mos ma pi ujtë e Kelmênit

Shampanjë

Mos pi tâmël se e kém’ për fmijë.
Mos pi shfepc, s’jé jahudí.
Mâ vênë t’kuqe si katalikt;
mâ vênë t’bardhë si munafikt!
Mos pi visk’ si I. Rugova –
zjermi t’pret, mos thuej st’kallxova.

Mos pi dhallë se â …

Vorri i ashikut

Ndër ma të bukurat e legjendave në shqip asht ajo e vorrit të ashikut. Vendngjarja, simbas historianëve, i përket nji fshati të Pezës. Në pak fjalë, historia asht kjo:

Nji i ri punonte hyzmeqar te nji fisnik. Ky, kur heton …

«Baladë çame» e Bilal Xhaferrit

I lindur në një fshat të Konispolit brenda kufijve të Shqipërisë, Bilal Xhaferri qe ndër shqiptarët e paktë të Çamërisë që nuk u dëbuan nga shtëpitë e tyre 70 vjet më parë. Por si mendimtar i lirë, poeti dhe shkrimtari …

«Qeni» i Rrahman Dedajt

I njohur pos tjerash për simbolikën e bimëve dhe shtazëve, Rrahman Dedaj (1939–2005) është një ndër pishtarët e vjershërimit modern dhe mjeshtrit e prozës në Dardani. I lindur në trevën e Llapit, Dedaj studioi gjuhën shqipe e letërsinë në Prishtinë, …

Burrat rrinë nën hije

Autorin e këtyre vargjeve e quanin në të vërtetë Andon Çako. Se si Çakoja u bë Zako nuk e dimë me saktësi, por fajin mund ta ketë ndonjë alfabet i kohës. Si shumica e rilindasve shqiptarë, edhe Çajupi kaloi pjesën …

«Si e krijoi Zojsi Dardaninë»

Abdullah Konushevci ishte poet dhe gjuhëtar. I lindur më 1958 në Prishtinë, studioi letër­sinë në vendlindje dhe Zagreb. Punoi si gazetar për dy rreth dy dekada, filli­misht tu shkru për revistën Bota e Re dhe pastaj për të përditshmen Rilindja

Erotika shqiptare para një shekulli

Qe shqip folklori erotik i fillimshekullit XX:

Kângë popullore.

E bukur qi nnritë si dielli
Kahë po shkon moj malit fiëlli,
Tuëj gzuë kodren, tuë gzuë shtegun
Ç’ po kërkon maletë vetun,
Kqyr si giaen t’ dashunin fjetun,
Xiria gjumin