Sofra: Historí • Plisi.org

1 Tetori dhe shkollat shqipe

Më 1 tetor 1997, studentët kosovarë u hodhën në protestë kundër shtypjes së arsimit shqip. Serbia pushtuese mbante të uzurpuar kampusin e Universitetit të Prishtinës. Studentët shfaqën guximin me i kërku të drejtat e tyre të patjetërsueshme, duke kapërcy edhe …

Norvegjezi që lidhi Naton me UÇK-në

Sot është përvjetori i rënies së ushtarakut norvegjez Trond André Bolle (1968–2010), komandos që shërbeu heroikisht në luftën e Kosovës, duke lidhë Naton me UÇK-në, duke zbulu caqet e armikut dhe duke ua hapë rrugën e fitores ushtarëve të Aleancës.…

Gëzuar Ditën e Mësuesit!

Më 7 mars 1887, atdhetarët shqiptarë hapën Mësonjëtoren e Korçës – të parën shkollë shekullare e të pasegreguar në Shqipëri dhe në Perandorinë Osmane, shtetin që asokohe shtrihej në tri kontinente. 35 nxënës të feve dhe shtresave të ndryshme shoqërore …

Sami Frashëri për ndalimin e shkollave shqip

… Grekëretë kanë një shok të fortë, me të cilënë janë zënë shëndoshë dorë-për-dorë për të humburë kombërin’ e gjuhën’ e Shqipëtarëvet; ay shok është Tyrku, i cili i ndih Greqisë e patrikërisë’ së Fenerit në këtë punë me sa …

Përvjetori i Lumo Skëndos

Udhëheqësi ynë demokrat Midhat Abdyl Frashëri vdiq papritmas më 3 tetor 1949, në Nju-Jork.

Verën e atij viti, ai qe zgjedhë kryetar i Komitetit Kombëtar «Shqipërija e Lirë», dhe kishte udhëtu në Amerikë për t’i bashku mërgimtarët kundër regjimit komunist …

Marrëveshjet e dëmshme me Serbinë

Më 4 shtator 1914 të kalendarit julian, ose 17 shtator të kalendarit tonë, Esad Pasha nënshkroi me Nikolla Pashiqin traktatin e fshehtë të Nishit. Pika 11 parashihte ndërtimin e hekurudhës së Adriatikut deri në Durrës. Serbia do të shpronësonte tokat …

Përvjetori i Kushtetutës së Kaçanikut

Sot është dita e Kushtetutës së Kaçanikut. Më 7 shtator 1990, delegatët e Kuvendit të Kosovës u mblodhën në qytetin ikonë pranë kufirit me Maqedoninë, për ta miratu dokumentin historik.

Armiku tashma e kishte pushtu vendin tonë dhe kish urdhëru …

Me negociatorë të këqij, ma keq se në RSFJ

Negociatorët e ngathët e kanë qitë Kosovën në pozitë të keqe, e për shumçka ma të keqe se ç’e kishte atëherë kur s’ishte as krejt e lirë as e barabartë, në Jugosllavinë socialiste pas Rankoviqit.

Kosova dikur kishte 22 komuna, …

Plani shekullor: Serbia në det, Shqipëria shtet islamik

Traktati i Londrës (26 prill 1915) është traktati sekret midis Italisë neutrale dhe forcave Aleate: Francës, Britanisë dhe Rusisë për të inkuadru Italianë në Luftën e Parë Botërore.

Aleatët donin që Italia të hynte në luftë për shkak të kufirit …

100-vjetori i Luftës së Vlorës

Flamurët kuqezi stolisin Vlorën sot. Më 3 shtator 1920, luftëtarët shqiptarë hynë ngadhënjimtarë në qytetin e pavarësisë, pas luftës disamujore kundër forcave italiane. Kështu u dhanë fund përpjekjeve të fuqive evropiane për ta kolonizu e për ta ricopëtu Shqipërinë.

Në …

Përvjetori i Luftës së Dytë Botërore

Më 1 shtator 1939, Gjermania naziste sulmoi Poloninë. Kjo datë njihet si fillimi i Luftës së Dytë Botërore, ndonëse luftë kish bërë dhe Shqipëria kundër pushtuesit fashist qysh në muajin prill.

Lufta e Dytë Botërore zgjati zyrtarisht 6 vjet e …

1943: Konferenca e Mukjes

Prof. dr. Isuf Luzaj (1913–2000), intelektuali shqiptar që mori pjesë në konferencë, kujtonte përpjekjet e atdhetarëve për të bashkuar forcat kundër fashizmit dhe për bashkimin kombëtar. Aktivisti Redon Veliu ka postuar këtë tekst të prof. Luzajt:

Konferenca e Mukjes, më

…

1949: Greqia sulmon Shqipërinë

Sot mbushen 71 vjet nga epopeja e malit Gramoz, kur 36 kufitarë shqiptarë të izoluar mbrojtën gjithë ditën heroikisht kuotën 1309 nga më se 1100 ushtarë të rregullt të armatës greke.

Mësymja u ndihmua nga artileria greke dhe nga avionë …

Pavarësia e Kosovës në GjND

(English below) Më 22 korrik 2010, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë vendosi se shpallja e pavarësisë së Kosovës nuk cenon të drejtën ndërkombëtare. Këtu po ndaj një fragment prej një punimi bashkautorial, ku shpjegojmë të drejtën e popullit për të vendosë …

Esad Pasha, figurë terri

Esad Pasha s’ka luftu kurrë për Shqipninë. Ka punu kundër saj.

Më 1912, braktisi lëvizjen kombëtare. Si figurë me ndikim, mori pjesën në mbledhjen e Taksimit në Stamboll, ku krenët e kombit u pajtunë me ngritë krye për vetëqeverisjen e …

Përvjetori i Luftës së Spanjës

Sot 81 vjet mori fund Lufta Qytetare e Spanjës (1936–1939), një kaptinë e errët e historisë evropiane.

Pata lexu si fëmijë në një pamflet se Mbretnija Shqiptare e njohu e para regjimin e Francisco Francos, kaudiljos që mori pushtetin më …

Themeluesi i kombit

Ky është shqiptari ma i madh i të gjitha kohëve. Gjergj Kastrioti Skënderbeu (1405–1468), kryezot i Arbrit, themeloi dhe mbajti gjallë kombin tonë përgjatë shekujve.

I ndërgjegjshëm për rrënjët e veta, ai braktisi radhët e osmanëve, që e kishin marrë …

Rrëfimi i nanës për Kadri Zekën

Aty kah fundi i viteve ’70, Kadri Zeka kishte punuar në të njëjtat zyra me nanën time, të dy asokohe gazetarë në Radio-Televizionin e Prishtinës (RTP). Në ditë si kjo e sotmja, nana shpesh e kujtonte Kadriun e na fliste …

Grameno: Ballkani Vullkan!

(Marrë nga gazeta Përlindja e Shqipëniës, 1913)

Kur konferenca e Llondrës dënojti, pa mbajtur hesap, pjesën mê të madhe të Shqipërisë, që të rronjë nënë sundim të Sërbisë, vepërojti një krimë të madhe për këtë padrejtësi. Austria e Italia …

Ky mur ka m’u rrëzu!

Gjatë vizitës së tij në Berlin, në qershor 1987, kryetarit amerikan Ronald Reagan i kish ra në sy një parullë grafiti në murin namkeq që ndante qytetin: KY MUR KA M’U RRËZU. BESIMI BËHET ZHGANDËRR.

Presidenti Reagan e përmendi këtë …

Shqiptarët në Jugosllavi si hebrejtë në L2B

Gjithmonë me rëndësi me rikujtu historinë e Evropës së vjetër, veçanërisht kapitujt e hidhët. Yugoslavia: Death of a Nation (Jugosllavia: Vdekja e një shteti), i autorëve Laura Silber dhe Allan Little, është një ndër libër ma të vlerësuar rreth shpërbërjes …

Përkujtim: Anton Çetta (1920–1995)

Mësues, dijetar, profesor dhe studiues i letërsisë e folklorit — plaku i urtë Anton Çetta vdiq më 2 nëntor 1995.

Anton Çetta u le më 1920 në Gjakovë dhe u rrit në Prizren. Por shkollën e mesme e kreu në …

Kuvendi i Dibrës (1878)

Më 1 nëntor 1878, krerët e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit mbajtën Kuvendin e Dibrës, ku vendosën me kërku autonominë e vendit brenda Perandorisë Osmane.

Kuvendin e udhëhoqi ushtaraku Iljaz pashë Dibra-Qoku, si nikoqir, kurse Abdyl bej Frashëri hartoi rezolutën që …

Dëshmorët e Nëntorit

Rruga e Lirisë dhe Zëri i Kosovës përhapnin fjalën e guximshme të atdhetarëve në ditët e vështira të pushtimit. Afrimi, Fahriu e Bedriu punonin për çlirimin e atdheut, për Kosovën republikë, dhe bashkimin e trojeve tona.

Më 1 nëntor 1989, …

Grënlanda, ShBA-ja dhe blerja e territorit

Kryetari amerikan Donald Trump paska pyetë këshilltarët nëse Shtetet e Bashkuara mund ta blejnë Grënlandën apo Grinlandën, ujdhesën ma të madhe të rruzullit. Ndonëse pjesë e Amerikës Veriore, ishulli gjigant është truall vetëqeverisës i Mbretërisë së Danimarkës.

Përmes Grënlandës, ShBA-ja …

1903: Kur Halimi vrau konsullin rus

Më 8 gusht 1903, Halimi, një ushtar shqiptar, me shërbim në Manastir e vrau konsullin rus, Aleksandar Arkadieviq Rostkovskin. Po atë vit, në muajin mars, një ushtar tjetër shqiptar nga Gjilani, në Mitrovicë e kishte vrarë një konsull tjetër rus …

Krejt kryeministrat e Kosovës

25 veta — 24 burra dhe 1 grua — e kanë ushtru detyrën e kreut të qeverisë së Kosovës në historinë moderne. Titulli, kompetencat dhe mandati kanë ndryshu nëpër kohë.

Të parin po e njehim Ymer Drini-Prizrenin, kreun e Lidhjes …

ShBA: 99 vjet të votës së grave

Ndërsa Kosova nuk po i bjen në fije kushtetutës së vet dhe nuk p’e din kur ka me i mbajtë zgjedhjet, Amerika po e shënon 99-vjetorin e nji ngjarjeje të madhe për demokracinë: amendamentin kushtetues që ua njohu grave të …

Buxhovi për Bismarckun dhe «Shqipërinë e Madhe»

A u takua kancelari gjerman me përfaqësuesit e Lidhjes së Prizrenit, që kërkonin një shtet autonom shqiptar? A e përkrahte ai «Shqipërinë e Madhe»? Pse shqiptarët e kundërshtuan me luftë kufirin e ri me Malin e Zi, por zgjodhën diplomacinë …

Gazeta Rilindja në Ditën e Çlirimit

Të nesërmen e nënshkrimit të Marrëveshjes së Kumanovës, e cila i dha fund luftës në Kosovë, u nisa me autobusin e parë nga Struga për Shkup.

Kisha kohë që nuk kisha ushtruar profesionin tim të gazetarit, pas një përvoje unike …

Harta e Kosovës së copëtuar :(

Nacionalistët sërbë kanë propozu ndarjen e vendit tonë qysh në fillimvitet 1990.

…

50 vjet Kosovë, pa Metohi

Më 24 fror 1969, deputetët në Prishtinë miratunë Ligjën kushtetuese, e cila i dha fund zyrtarisht emërtimin kundravers Kosovë-Metohi.

Krahina e atëhershme e Jugosllavisë do të quhej vetëm Kosovë, tue flakë tej binomin kolonial që qe vendosë mbas rianeksimit më …

Noel Malcolm kundër ndarjes së Kosovës

Noel Malcolm, «Independence For Kosovo» [Pavarësi për Kosovën], New York Times, 1999-06-09.

Në qoftë lufta vazhdim i politikës në një mënyrë tjetër, vlen me e njohë politikën dhe me dijtë në ka kuptim. Debati rreth Kosovës deri …

Kryeministri serb shqiptarit: Jam ushtari yt

Kreu i qeverisë jugosllave në mërgim i shkruante më 1958 një intelektuali shqiptar që u printe përpjekjeve për ta përmbysur komunizmin në Evropë. Serbi Milan Stojadinović, që kishte shërbyer si kryeministër i Jugosllavisë në vitet 1935–1939, i drejtohej profesor …

Presidenti Rugova, evropiani i parë i rajonit

23 janar 2006, Prishtinë — Në këtë para-Evropë të përgjakur, jeta ishte metafizikë. Të ofronte dy zgjedhje: ose ta mundje armikun ose të zaptoheshe e sundoheshe nga ai. Rrugë e mesme nuk shihej. Ibrahim Rugova si intelektual hyri në politikë, …

Letër Serbisë

E dashur Serbi,

Çfarë i bëre Ukshin Hotit?

Në ç’vend prehet ai? Ç’i bëre trupit të tij?

A të kujtohen sytë e tij prej filozofi të lashtë dhe hunda e tij shkabë?

Ç’të tha ty në çastet derisa po vdiste?…

Ç’bënin në burg këta heronj evropianë

Për Václav Havelin substitut i lirisë në burg ishte shkrimi i letrave gruas, apo kulti i të bërit çaj. Për Adem Demaçin ishte këndimi vetmevete dhe leximi i gazetave me «dritare çelë».

Liria është vetë qenia njerëzore. Edhe njeriu që …

Kthimet sërbe

Ky artikull asht shkru në nandor 1999 dhe asht botu me 7 dhjetor si editorial në numrin revistën D.M.Th. të cilën e përgatiste dhe e botonte miku im, Skënder Miftari, në Nju-Jork. Po e lexoj dhe po habitem! Athu a …

Kongresi i ndytë i shqiptarëve

Lodër më të turpshme se ky Kongres nuk mund të lozin xhonturqit në kurrizin e shqiptarëve. Kongresi u quajt shqiptar vetëm që të gënjehet bota.

Citati më lart për Kongresin është prej gazetës Dielli nga federata Vatra e Amerikës. Veçse …

Kur Haveli fliste për Kosovën

«Atje nuk ka shoqëri civile, partitë politike janë të fragmentuara dhe të paafta që të pajtohen për parimet themelore», thoshte ish-kryetari Václav Havel, që i priu rrëzimit të diktaturës në Çekosllovaki. Ai ka qenë përkrahës i …

Pushtimi i Pragës

Sot 50 vjet, më 21 gusht 1968, sovjetikët invaduan Çekosllovakinë. Një ditë më parë dy aeroplanë sovjetikë aterruan papritmas në aeroportin e Pragës, me arsyetimin se kanë probleme teknike dhe po presin ndihmën të arrijë nga Bashkimi Sovjetik. Nga këta …

Enveri i Shqipnisë dhe Enveri i Kosovës: Dualizmi i historisë dhe mitit

«Jemi tue folë për dy Enver Hoxha. […] Një asht Enver Hoxha i Shqipnisë dhe një tjetër asht Enver Hoxha i Kosovës», shkrun Agim Morina, në përpjekje me shpjegu adhurimin e dikurshëm të kosovarëve për diktatorin shqiptar.

Dallimi mes …

Kur Prizreni e mohon kombin shqiptar

Sot asht 10 qershori: bahen 140 vjet prej tubimit të parë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Komuna po organizon manifestime për me kujtu kët ditë. Por posterin e manifestimeve e ka goditë keq. Posteri thotë: «140-vjetori i lindjes së kombit».…

Enver Hoxha i Kosovës

Në vitet ’90 më ra me ndejtë pak ma gjatë në Tiranë. Dhe pyetja që filloi me m’u ba bezdisëse nga shumë njerëz ishte se pse na «kosovarët» e donim Enver Hoxhën. Kjo më bani me mendu. Dhe një ditë …

Skenderbeu luftoi kundër perandorisë që s’e lejoi Kuranin shqip

Prijësi arbënor Gjergj Kastrioti luftoi kundër perandorisë që nuk lejoi me shtypë asnji libër në gjuhën shqipe, madje as Kuranin. Shqiptarët, e veçmas besimtarët myslimanë, duhet ta dijnë këte. Qe do fjalë për Skenderbeun, Perandorinë Osmane, shqiptarët e turqit, dhe …

7 Marsi, ditë e madhe për Evropën

Sot është 7 Marsi — një ditë historike që duhet ta shënojnë të gjitha kombet e Evropës së Vjetër.

Shqiptarët e kremtojnë Ditën e Mësuesit. U tregojnë fëmijëve se më 7 mars 1887 u hap Mësonjëtorja e Korçës. Por edhe …

Libri i Mary Motesit për Kosovën: Shqip me paskajore

Libri promovohet të mërkurën, me 11 tetor, në Londër. Ma poshtë po e sjellim pasthënien e përkthyesit Agim Morina rreth gjuhës që ka përdorë në botimin shqip.

Dy fjalë rreth përkthimit

Përkthimi i këtij libri, qysh kanë me vënë re …

Vakia e Sherrit dhe Vakia e Hajrit

Me 15 qershor 1826, në Stamboll, ndodhi ajo që nuk e kishte mendu kush. Ndër shqiptarë ka me u njohë si Vaka-i Şerriyye (Vakia e Sherrit), ndërsa në Stamboll u qujt Vaka-i Hayriye (Vakia e Hajrit). 135 mijë jeniçerë ngritën …

Kushtetuta osmane e 1876-s

Në shekullin XIX, Perandoria Osmane ish gati me dhanë shpirt. Shteti që dikur i tmerronte perëndimorët me fuqinë e tij kish mbetë tani mbrapa vendeve t’Evropës.

Kështu osmanët nisën nji varg reformash për ta modernizu dhe shpëtu perandorinë. Fillimisht, ata …

Shqipnia, para dhe mbas 29 nandorit 1944

Emni i vendit: Shqipni ose Shqipëri → Shqipëri

Emni i shtetit/qeverisë: Mbretnija Shqiptare → Qeverija Demokratike e Shqipërisë (nga 1946: Republika Popullore e Shqipërisë)

Statusi: zyrtarisht shtet i pamvarun, asnjanës në Luftën e Dytë Botnore; praktikisht vetëqeverisës, nën Gjermaninë naziste …

Mehdi bej Frashëri, udhëheqësi liberal i Shqipërisë

Qe nji video e rrallë e kryetarit të shtetit shqiptar, Mehdi bej Frashërit, më 1944. Mehdiu ishte pinjoll i degës së Velibejllive të Frashërit dhe nji figurë tejet e respektueme në Shqipni.

Për shkak të veprimtarisë së tij për të …

Mbi herojtë dhe shkrolaxhijtë

Një koment i jemi për një artikull të turpshëm dhe tendencioz i i botuem në njëfarë reviste Kosovo 2.0, nga njëfarë Cristina Marí. Turpi ma i madh asht, natyrisht, që kjo gazetaruce Adem Jasharin e qun ‘i ashtuqujtuni hero’.

Edhe …

Sot 17 vjet: Marrëveshja Holbrooke–Millosheviq

Ujdia e 13 tetorit pruni në Kosovë një mision vëzhguesish ndërkombëtarë, të cilët dëshmuan se Sërbia s’po hiqte dorë nga dhuna. Si rrjedhojë, Natoja nisi bombardimet kundër forcave sërbe në pranverë.

http://dialogplus.ch/sot-17-vjet-marreveshja-holbrooke-millosheviq-2-73793…

Letër e pabotueme e Gjergj Fishtës

Poeti dhe prifti françeskan e shkroi këtë letër për me u mbrojtë ndaj akuzave për shpërdorim të pronës së kishës:

…

Qilymi lumjan

Mbramjet që shtrohen n’Amerikë për festën e pavarsisë së Shqipnisë më dalin gjithmonë interesante. Në këto ndeja mblidhen shqiptarët e krejt trojeve tona në Ballkan – shqiptarë nga tanë breznitë që jetojnë n’Amerikë: të lindun nga prindë ardhun moti, para …

70-vjetori i bombës atomike në Nagasaki

Më 7 dhjetor 1941, Japonia i sulmoi ishujt amerikanë të Havajit. Shtetet e Bashkueme, që deri atëherë kishin qëndrue asnjanëse, i shpallën luftë Japonisë. Gati katër vjet ma vonë, konflikti ma i përgjakshëm që kishte pa ndonjiherë njerzimi përfundoi me …

Shqiptarët, nismëtarë të Revolucionit Xhonturk

Shqiptarët gjithmonë në synin e cikloneve politike planetare, të hutuem e të mashtruem, pa e dijtë ku ka me dalë angazhimi i tyne, flijimi dhe përpjekjet. Një shembull ilustrativ asht, doemos, Revolucioni Xhonturk (1908), të cilin e nisën shqiptarët dhe …

«The Interview» nuk osht i pari

“The Interview” nuk duhet me u trajtu si diçka speciale se nuk osht i pari. Në vitin 1940, gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur Adolf Hitleri ka qenë në kulmin e pushtetit, Charlie Chaplini ka guxu me bo një film …

Amendamenti 47

Borisav Jovići, dhelpna e politikës serbe, krimineli mbrapa perdesh, në kujtimet e tij hedh dritë për ngjarjet që i paraprinë ndryshimeve kushtetuese të vjetit 1989. Tregon se si edhe vetë Miloševići ishte lëkundë rreth amendamentit të famshëm 47, në kushtetutën …

Letër e Kadaresë Presidentit George H.W. Bush

Qe letra që shkrimtari ynë Ismail Kadare i dërgoi kryetarit të Shteteve të Bashkuara, George H.W. Bush, më 1991:

Zoti President,

Dy vjet më parë, më 1989, kur, jo vetëm në vendin tim, por në gjithë perandorinë e Lindjes, diktatura

…

Letër e Namik Ressulit

Qe nji letër që Namik Ressuli ia dërgoi Tajar Zavalanit më 23 janar 1958 nga Torino. Faksimilja e origjinalit të shtypur me makinë shkrimi ndodhet më poshtë.

Kliko mbi pamje për me i pa në madhësi të plotë:

Origjinali në …

Letër e Edith Durhamit

Letër e Edith Durhamit dërgu Oakley Hillit me 22 gusht 1932[?]. Shfaqet për herë të parë. (Me lejen e z. Bejto Destani, Qendra për Studime Shqiptare, Londër.)

Kliko mbi pamje për me i pa në madhësi të plotë:

…

Rrugë nëpër botë që mbajnë emrin e Shkodrës

Qyteti i lashtë i Shkodrës jo rastësisht e gëzon atë emër të madh që ka. Nami vjen nga shekujt, që nga koha e Agronit e Teutës e deri te Rrethimi i famshëm i Shkodrës, kur qyteti u bëri ballë osmanëve …

Hisja e Shqipnisë: 7,33%

Rastësisht e gjeta në Wikipedi kët vërtetim të vitit 1933 mbi nji huá që Perandoria Osmane e kish marrë nji çerekshekulli ma parë. Dokumenti radhit detyrimet e shteteve “trashigimtare,” përveç Turqisë. Ndër ato vende ishte edhe Shqipnia, e cila paguante …

Pakti i Miqsisë Italo-Shqiptare (1926)

Italia dhe Shqipnia, në mënyrë që t’i trashin marrëdhaniet e tyne të ndërsjella të miqsisë dhe sigurisë lidhun me vendndodhjen gjeografike dhe t’i ndihmojnë forcimin të paqes, të shtymë nga dëshira me e ruejtë gjendjen e tanishme politike, ligjore dhe …

Mendimtari osman për gjuhën shqipe

Qe shqip çfarë mendonte për gjuhën shqipe shkrimtari osman Namık Kemal, figurë qendrore e liberalizmit dhe nacionalizmit turk dhe nji nga autorët kryesorë të kushtetutës së parë osmane të 1876-ës. Në nji libër mbi reformat kulturore në Turqi, nji studiuese …

100 vjet nga Lufta e Parë Botërore

Lufta e Parë Botërore filloi 100 vjet më parë. Më 28 korrik 1914, Austro-Hungaria i shpalli luftë Sërbisë, pasi që Beogradi shkagoi të bashkëpunonte me i shtypë grupet militante që punonin për shkatrrimin e monarkisë dyshe.

Duke pritë t’i jepte …

Ditëlindja e Madibës

Udhëheqësi revolucionar kundër Apartheidit dhe ish-kryetari i Afrikës së Jugut (1994-1999) lindi më 18 korrik 1918. Me profesion avokat, Nelson Mandela filloi veprimtarinë politike qysh në vitet ’50, duke u përfshi në lëvizjen jugafrikane për të drejtat e popullsisë zezake.…